Aziz Şah – 1/6/2024
1960 yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti üniter ve konsesyonal bir devlettir. 1964’te Kıbrıslı Türk liderliği Cumhuriyet’teki makamlarını terk edince devletin “konsesyonal” kısmı ortadan kalktı.
Kıbrıs Cumhuriyeti üniterdir, yani idari bölgelere ayrılmamıştır. 1964’e kadar konsesyonaldi, yani “etnik kotalar”a dayalıydı.
Kıbrıslı Türkler terk ettikleri ve hâlâ yıkmak istedikleri Kıbrıs Cumhuriyeti’ne o kadar yabancıdırlar ki herkes kandırabilir onları. Neye neden karşı çıktığını bilmeyen bir ahali, neyi neden savunduğunu da bilmez…
1960 Kıbrıs Cumhuriyeti “eşit vatandaşlık temelinde 1 vatandaş 1 oy ilkesi”ne dayalı bir devlet değildi.
Ancak, 2024’te Kıbrıs Cumhuriyeti “1 vatandaş 1 oy ilkesi”ne dayalıdır…
Peki, bu nasıl oldu?
İbrahim Aziz’in AİHM’de açtığı davayla…
Konsesyonalizm etnik-mezhepsel farklılıkların olduğu birçok ülkede “1 vatandaş 1 oy” temelinde “eşit vatandaşlığa” geçiş sürecinde kullanılan bir modeldir. Nüfus oranına göre bir kota sistemidir. Çoğunluk egemenliğine karşı müzakereci ve dengeleyici çoğulcu bir demokrasi anlayışıdır. Parçalı toplumlara bir arada yaşamayı öğretir. Öğrendikten sonra da eşit vatandaşlık modeline geçilir.
Bu geçiş birçok ülkede başarıyla tamamlanırken 1964’te Kıbrıs Türk Liderliği devleti terk edince Kıbrıs’ta yarım kaldı…
Kıbrıs Cumhuriyeti anayasasına göre “iki cemaat ayrı ayrı seçim yapar” kuralından dolayı 2000’lerin başına kadar özgür bölgede yaşayan Kıbrıslı Türkler oy kullanamıyordu.
İbrahim Aziz de Kıbrıs Cumhuriyeti’ne Kıbrıs Cumhuriyeti anayasasını uyguladığı için AİHM’de dava açtı.
Dedi ki:
-“Ben bu eylemi aslında, Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşlarını Hristiyan Rum ve Müslüman Türk diye bölen anayasaya tepki olarak başlattım… AİHM’e başvuruyu yapmayı düşünürken, Kıbrıslıların tek bir cumhuriyet çatısı altında, demokratik bir düzende birleşmeden yana olan yakın çevremdeki arkadaşlar ve hukukçularla da görüştüm”…
***
Bu konu geçtiğimiz günlerde RIK’te gündeme geldi…
Rumca bilmeyenlere Türkçe masallar anlatan, Türkçe bilmeyenlere Rumca masallar anlatan Niyazi Kızılyürek RIK’te her normal ülkede olduğu gibi tüm vatandaşların etnik kökene bakılmaksızın birlikte oy kullanmasına övgüler düzdü…
-“Kıbrıslı Türklerin seçime katılımını engellemek amacıyla bana karşı bir kampanya başlatıldı” deyince Niyazi, karşısındaki gazeteci çok güzel bir soru sordu:
-“Kıbrıslı Türkler şimdiye kadar oy kullanmadılar mı? Özgür bölgelerde yaşayan Kıbrıslı Türkler de oy kullandılar. Oy kullanma haklarını normal bir şekilde kullandılar”…
İşte burada Niyazi, Kıbrıs’ta etnik temelde siyaseti ortadan kaldıran İbrahim Aziz’in Kıbrıs Cumhuriyeti’ne karşı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde açtığı davaya getirdi lafı…
Şöyle dedi Niyazi:
-“Bu bir mahkeme kararından sonra ortaya çıktı”…
Yani Kıbrıslı Türklerin oy kullanabilmesi…
-“Etnik temelde ayrı ayrı oy kullanmamızı gerektiren Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’ndan bahsediyorum. Daha önceki sömürge döneminden bahsediyorum, o da aynıydı. Avrupa seçimleri bize, nerede yaşarlarsa yaşasınlar tüm vatandaşların birlikte oy kullanması fırsatını veren seçimlerdir. Bu bizim için büyük önem taşıyor ve bu süreçte bundan faydalanıyoruz ve bu hoşumuza gidiyor”…
Niyazi Kızılyürek konuşmasında bir zamanlar kendisine el veren İbrahim Aziz’in adını bile anmıyor.
AİHM’de Kıbrıs Cumhuriyeti’ne karşı bu davayı açarak “etnik oy sistemi”ni ortadan kaldıran İbrahim Aziz’dir…
İbrahim Aziz’in Kıbrıs Cumhuriyeti aleyhinde açtığı dava olmasaydı bugün Kıbrıslı Türkler bu seçimlerde aday olabilir miydi ve oy kullanabilir miydi? Bu davadan önce bırakın aday olmayı, Kıbrıs Cumhuriyeti’nde oy kullanabilen kimse yoktu!
İbrahim Aziz Davası Kıbrıs’ta siyasetin zeminini sonsuza dek değiştirdi. Etnikçiliği AİHM’de mahkum etti… Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nı uyguladığı için mahkum oldu!
AİHM’in İbrahim Aziz kararı 1960 Anayasası’nın etnikçi yapısına karşı bir devrimdir. Etnik homojen bölgelerden oluşan ırkçı bir apartheid olan “iki bölgeli federasyon”a karşı da çekilmiş bir settir bu karar.
Etnikçiliğin son kullanım tarihi geçti.
Kıbrıs Cumhuriyeti milletvekillerinin seçildiği Avrupa Parlamentosu seçiminde oy kullanırken aklınızda bulunsun…
(1 Haziran 2024 tarihinde Avrupa gazetesinde yayınlanmıştır)
