Avrupa Komisyonu, 2024 yılına ait Hukukun Üstünlüğü Raporu’nda Kıbrıs’la ilgili bölümde, 2023 yılına göre Başsavcının bağımsızlığı ve hesap verebilirliğinin artırılması yönünde bazı olumlu gelişmeler yaşandığını vurguladı. Ancak, bu ilerlemelere rağmen Komisyon, Kıbrıs’ın “Başsavcının danışma ve kovuşturma işlevleri arasında daha belirgin bir ayrım” yapacak ve Başsavcının kovuşturmama veya takipsizlik kararlarının etkin bir şekilde gözden geçirilmesini sağlayacak yasaların kabulü konusunda çalışmalarını sürdürmesi gerektiğini tavsiye etti
Raporda ayrıca, seçilmiş yetkililerin mal varlıklarının açıklanmasına ilişkin kurallar konusunda önemli ilerleme kaydedildiği, ancak “devlet ve devlete ait şirketler tarafından yapılan reklam harcamalarının adil ve şeffaf bir şekilde dağıtılmasını” sağlayacak mevzuat konusunda “ilerleme kaydedilmediği” belirtiliyor.
Raporda, kamu hizmeti medyasının bağımsız yönetişimini güçlendirecek kural ve mekanizmaların güçlendirilmesi konusunda “bir miktar daha ilerleme” kaydedildiği ve Yolsuzluğa Karşı Bağımsız Otorite’nin doğru bir şekilde işleyebilmesinin sağlanması konusunda “bir miktar ilerleme” kaydedildiği belirtiliyor.
AB düzeyinde, Komisyon’un basın açıklamasına göre hem AB hem de üye devletler bir bütün olarak ortaya çıkan zorlukları tespit etme, önleme ve ele alma konusunda çok daha hazırlıklı. Rapora göre 2023 yılında yayınlanan tavsiyelerin üçte ikisi (%68) tamamen ya da kısmen ele alınmış olsa da bazı üye devletlerde sistematik endişeler devam etmekte ve durum daha da kötüleşmekte
Komisyonun değerler ve şeffaflıktan sorumlu Başkan Yardımcısı Vera Jourova ve Adaletten sorumlu Komiser Didier Reynders tarafından sunulan rapor, 27 üye ülkenin tamamının yanı sıra dört genişleme ülkesi olan Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan’ı kapsamaktadır (raporlar bu dört ülke için tavsiyeleri içermiyor).
Raporlar hukukun üstünlüğünün dört ayağını kapsıyor: ulusal adalet sistemlerinin işleyişi, yolsuzlukla mücadele çerçeveleri ve mekanizması, özellikle kamu medyası söz konusu olduğunda medya özgürlüğü ve çoğulculuğun yanı sıra sivil toplum söz konusu olduğunda diğer kurumsal denge ve denetleme mekanizmaları.
Kıbrıs için ilerleme ve tavsiyeler
Komisyon, 2023 Hukukun Üstünlüğü Raporu’nda yer alan tavsiyelerle ilgili olarak Kıbrıs’ın aşağıdaki adımları attığını not ediyor:
– Savcılığın bağımsızlığı ve özerkliği ile ilgili Avrupa standartları dikkate alınarak, Başsavcının kovuşturmama veya takibatı durdurma kararının gözden geçirilmesi imkânının sağlanması da dâhil olmak üzere, Savcılığın bağımsızlığının ve hesap verebilirliğinin güçlendirilmesi konusunda bazı ilerlemeler kaydedildi.
– Yakın zamanda kurulan Yolsuzlukla Mücadele Bağımsız Kurumunun, yetkilerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesi için gerekli mali,insani ve teknik kaynaklara sahip olmasının sağlanması konusunda bazı ilerlemeler kaydedildi.
– Etkin, düzenli ve eksiksiz doğrulamalarla birlikte düzenli ve kapsamlı dosyalama yapılmasını teminen, seçilmiş yetkililerin mal varlıklarını açıklamalarına ilişkin kurallar getirilmesi konusunda önemli ilerleme kaydedildi.
– Devlet ve devlete ait şirketler tarafından yapılan reklam harcamalarının adil ve şeffaf bir şekilde dağıtılmasını sağlayacak mevzuatın kabul edilmesi konusunda ilerleme kaydedildi.
– Kamu hizmeti medyasına ilişkin Avrupa standartlarını dikkate alarak, kamu hizmeti medyasının bağımsız yönetişimini güçlendirmeye yönelik kural ve mekanizmaların güçlendirilmesini amaçlayan süreçte ilerleme kaydedilmesi konusunda bir miktar ilerleme kaydedildi.
– Yasama sürecinde paydaşlarla etkin ve zamanında istişarede bulunulmasına yönelik çerçevenin kabul edilmesi ve uygulanmasının sağlanması konusunda bir miktar daha ilerleme kaydedildi.
Bu temelde ve referans döneminde meydana gelen diğer gelişmeler göz önünde bulundurularak ve Toparlanma ve Dayanıklılık Planı kapsamında verilen ilgili taahhütler hatırlatılarak, Kıbrıs’a aşağıdakiler tavsiye ediliyor:
– Başsavcılığın danışma ve kovuşturma işlevleri arasında daha net bir ayrım yapılmasını amaçlayan mevzuatın kabul edilmesine yönelik planların ileriye götürülmesi ve savcılığın bağımsızlığı ve özerkliğine ilişkin Avrupa standartları dikkate alınarak, Başsavcılığın kovuşturmaya yer olmadığına veya takibatın durdurulmasına ilişkin kararlarının etkili bir şekilde gözden geçirilmesini sağlayacak tedbirlerin alınması.
– Yolsuzlukla Mücadele Bağımsız Kurumunun, yetkilerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesi için gerekli insani ve teknik kaynaklara sahip olmasını sağlamaya yönelik çabaları sürdürmesi.
– Seçilmiş yetkililer için düzenli ve kapsamlı dosyalama ile etkili, düzenli ve tam doğrulamaların yapılmasını sağlamak üzere malvarlığı beyanına ilişkin kuralların etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak.
– Reklam harcamalarının devlet ve devlete ait şirketler tarafından adil ve şeffaf bir şekilde dağıtılmasını sağlayacak mevzuatın kabul edilmesi.
– Kamu hizmeti medyasına ilişkin Avrupa standartlarını dikkate alarak, kamu hizmeti medyasının bağımsız yönetişimini güçlendirmeye yönelik kural ve mekanizmaları güçlendirmeyi amaçlayan süreci daha da ilerletmesi.
– Yasama sürecinde paydaşlarla etkin ve zamanında istişarenin sağlanması ve eksikliklerin giderilmesi için çabaların sürdürülmesi. (KHA)
